Το Ολοκαύτωμα της Καντάνου είναι μία από τις πιο τραγικές και φρικαλέες στιγμές που έζησε η Κρήτη από τα Ναζιστικά στρατεύματα κατοχής.
Με αφορμή ένα Βιβλίο
Αφορμή για αυτό το άρθρο υπήρξε το μυθιστόρημα της Χριστίνας Σουλελέ, “Από τις στάχτες της Καντάνου” που κυκλοφορεί από την Άνεμος Εκδοτική. Ένα εξαιρετικό μυθιστόρημα που αξίζει να αναζητήσετε.
Μια εισαγωγή για το Ολοκαύτωμα της Καντάνου
Στις 3 Ιουνίου 1941, η μικρή ορεινή Κάνδανος στα νότια του νομού Χανίων καταστράφηκε ολοσχερώς από τις γερμανικές δυνάμεις κατοχής, ως αντίποινα για την αντίσταση των κατοίκων κατά τη Μάχη της Κρήτης. Περίπου 180 άμαχοι σκοτώθηκαν, και το χωριό ισοπεδώθηκε.
Μαρτυρίες για το Ολοκαύτωμα της Καντάνου
Ο Γεώργιος Καρατζής, έφηβος τότε, θυμάται:
«Μας ξύπνησαν απότομα φωνές και βήματα. Μας έβγαλαν έξω, μας έστησαν. Κάποιοι άρχισαν να κλαίνε, άλλοι να προσεύχονται. Δεν ήξεραν ποιος θα ζήσει και ποιος όχι. Το σπίτι μας το είδα να γίνεται στάχτη μπροστά στα μάτια μου.»
Η Ελένη Φραγκιαδάκη, απόγονος επιζώντων, μίλησε για μια λιγότερο γνωστή πράξη ανθρωπιάς:
«Η γιαγιά μου, κρυμμένη σε μια σπηλιά με άλλα γυναικόπαιδα, είπε πως ένας Αυστριακός στρατιώτης τους έκανε νεύμα να σωπάσουν και τους άφησε να φύγουν. Ίσως και οι εχθροί είχαν ψυχή…»
Τα μνημεία της σιωπής
Μετά την καταστροφή, οι Γερμανοί τοποθέτησαν επιγραφές στις εισόδους του χωριού. Μία από αυτές ανέφερε:
«Εδώ υπήρχε η Κάνδανος, κατεστραμμένη προς παραδειγματισμό λόγω της φονικής αντίστασης των κατοίκων της κατά των ενδόξων Γερμανών στρατιωτών.»
Άλλη επιγραφή έγραφε:
«Ως αντίποινον δια την φονικήν ενέδραν και την βάρβαρον σφαγήν ενός λόχου Γερμανών κυνηγών ορεινών, η Κάνδανος κατεστράφη ολοσχερώς.»
Οι επιγραφές αυτές διατηρούνται ως μνημεία μνήμης και υπενθύμισης της τραγωδίας που υπέστη το χωριό.
Παρακάτω παρατίθενται εικόνες των γερμανικών επιγραφών που τοποθετήθηκαν στην Κάντανο μετά την καταστροφή: Οι φωτογραφίες έχουν αντληθεί από την σελίδα του Σαν Σήμερα.
Άγνωστες Ιστορίες μέσα από τις μαρτυρίες
Ο ιερέας Παπαγιάννης Φραγκιαδάκης αρνήθηκε να εγκαταλείψει τον ναό των Αγίων Αναργύρων. Κατά μαρτυρίες, όταν του προσφέρθηκε «ασφαλής διέξοδος», απάντησε:
«Η ψυχή μου είναι με το ποίμνιο. Αν είναι να καώ, να καώ εδώ μέσα.»
Ένας από τους λίγους Γερμανούς στρατιώτες που έδειξε συμπόνια, φέρεται να είχε ψιθυρίσει σε Κανδανιώτισσα μητέρα με παιδιά:
«Τρέξε στο φαράγγι. Πες πως δεν σε είδα.»
Εν κατακλείδι το Ολοκαύτωμα της Καντάνου
Το Ολοκαύτωμα της Καντάνου αποτελεί μια από τις πιο σκοτεινές σελίδες της ελληνικής ιστορίας κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι μαρτυρίες και τα τεκμήρια που διασώζονται μας καλούν να θυμόμαστε και να τιμούμε εκείνους που θυσιάστηκαν για την ελευθερία.
